Środa Popielcowa (Popielec) to pierwszy dzień Wielkiego Postu. We wszystkich kościołach w tym dniu posypuje się głowy wiernych popiołem z ubiegłorocznych palm wielkanocnych, natomiast teksty towarzyszące liturgii przypominają o śmierci, przemijaniu i znikomości rzeczy ziemskich także w słowach: „Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz”.
Wielkopostny rytuał posypywania głów popiołem został wprowadzony do liturgii około IV w. i aż do X w. był przeznaczony wyłącznie dla osób publicznie odprawiających pokutę. Po ceremonii pokutnicy musieli opuścić kościół, a jego progi wolno im było przekroczyć dopiero po spowiedzi wielkanocnej, w Wielki Czwartek, obchodzony jako dzień odpuszczenia grzechów i pojednania z Kościołem. Później sypanie popiołu na głowę stało się obrzędem stosowanym wobec wszystkich wiernych. Dotychczas jest to znak pokuty i żalu za grzechy.
Teksty liturgiczne nie tylko przypominają nam jednak o przemijaniu. W modlitwach już na początku Mszy kapłan w kolekcie będzie wypowiadał m.in. te słowa: „Panie, nasz Boże, daj nam przez święty post zacząć okres pokuty, * aby nasze wyrzeczenia umocniły nas do walki ze złym duchem[…]”. Prośmy o łaskę, i pamiętajmy, że Wielki Post ma znaczenie oczyszczające, umartwiające, ma przybliżać wiernym tajemnice wiary i przygotowywać ich do godnego uczestnictwa w święcie Zmartwychwstania Pańskiego. Dlatego też dążmy do jak najlepszego przygotowania się do tego Wielkiego Wydarzenia.
